The right Greek terms regarding cetaceans
Ο στόχος αυτής της σελίδας είναι να συμβάλει στο να αποδίδονται σωστά στην ελληνική γλώσσα οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενοι όροι σχετικά με τα κητώδη. Η προσπάθεια αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί ορισμένες παρανοήσεις και λανθασμένες μεταφράσεις αγγλικών όρων έχουν οδηγήσει σε μία «βαβέλ» ονομάτων για τα διάφορα είδη κητωδών. Τα σχετικά βιβλία και ντοκιμαντέρ, που μεταφράζονται χωρίς επιστημονική επιμέλεια, δημιουργούν ένα τοπίο σύγχυσης και ασάφειας, κακοποιώντας τόσο την ελληνική γλώσσα όσο και τη βιολογία των κητωδών.
Τα περισσότερα μεταφραστικά λάθη ξεκινούν από τη λανθασμένη απόδοση του όρου «whale» στα ελληνικά ως «φάλαινα». Η ορθή απόδοση είναι «κητώδες». Το πρόβλημα δημιουργείται γιατί ο όρος αυτός χρησιμοποιείται στα αγγλικά άλλοτε με την έννοια «κητώδες» και άλλοτε με την έννοια «φάλαινα» (αφού και οι φάλαινες είναι κητώδη). Ο όρος «whale» καλύπτει τόσο τις φάλαινες, όσο και τα δελφίνια, τις φώκαινες και τα υπόλοιπα οδοντοκήτη. Χαρακτηριστικά, οι αγγλόφωνοι αναφέρονται σε «large whales» και «small whales» (μεγάλα και μικρά κητώδη) ή σε «baleen whales» (μυστακοκήτη ή κοινώς φάλαινες) και «toothed whales» (οδοντοκήτη). Με βάση τα παραπάνω η ορθή απόδοση του όρου «φάλαινα» στα αγγλικά είναι «baleen whale» (κυριολεκτικά θα το μεταφράζαμε ως «φαλαινιοφόρο ή μπαλενοφόρο κητώδες»). Όσο για τον όρο «μπαλένα» ή «μπαλαίνα» (μετάφραση του «baleen») θα πρέπει να αποφεύγεται. Προέρχεται από αντιδάνειο, αφού η αρχαία ελληνική λέξη «φάλαινα» λατινοποιήθηκε ως «balaena», και στη συνέχεια έδωσε το «baleen» και «μπαλένα». Η ορθή ελληνική λέξη για τα κεράτινα ελάσματα που βρίσκονται μέσα στο στόμα όλων των φαλαινών (και αποτελούν συστηματικό χαρακτηριστικό της υπόταξης των Μυστακοκητών) είναι «φαλαίνια». Ο επιτυχημένος αυτός όρος δείχνει αυτόματα τη σχέση μεταξύ φαλαινών και φαλαινίων.
Τέλος η συχνή μετάφραση του όρου «baleen whale» ως «μπαλενοφόρος φάλαινα» αποτελεί εσφαλμένο πλεονασμό, αφού όλες οι φάλαινες έχουν φαλαίνια (ή μπαλένες) εξ ορισμού. Η άμεση συνέπεια της εσφαλμένης μετάφρασης του όρου «whale» ήταν να αποκαλούνται πολλά δελφίνια ή άλλα οδοντοκήτη ως φάλαινες! Μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι εσφαλμένες μεταφράσεις των «killer whale», «pilot whale», «beaked whale» και «sperm whale», σε «φάλαινα δολοφόνος», «φάλαινα πιλότος», «ραμφοφάλαινα» και «σπερμοφάλαινα» αντίστοιχα. Όμως κανένα από αυτά τα είδη δεν είναι φάλαινα (δεν ανήκουν στην υπόταξη Μυστακοκήτη), μάλιστα τα δύο πρώτα είναι γνήσια δελφίνια (ανήκουν στην οικογένεια των Δελφινιδών). Οι σωστοί αντίστοιχοι όροι για τα είδη αυτά είναι όρκα, μαυροδέλφινο, ζιφιοειδές και φυσητήρας.
